Деяния данов. Том 2 — страница 149 из 239

46 Согласно СоК (гл. 130), Бугислав ещё успел отпраздновать вместе к Кнудом Рождество 1186 г., приняв участие в торжественной церемонии, во время которой он нёс меч датского короля, после чего, получив от него подарки, он отплыл домой. Во время Великого Поста он заболел и 18 марта 1187 г. скончался (Codex Pomeraniae Diplomaticus, 65).

Перечень фольклорных параллелей





К Книге Ia

1.4.3.1: ‘tegmine saepe ferino // contigit audaces delituisse viros’ ~ C.-1645, p. 34: ‘oft eru vaskar hendur undir vargs belgie’ (под волчьей шкурой часто скрываются сильные руки).

1.4.7.6: ‘petenti // aspera primum // difficilisque // saepe secundo // femina cedit’ ~ C.-1645, p. 35:‘byst er brúður að fyrstu biðli, en viknar siðan’ (невеста поначалу строга с женихом, но затем становится более ласковой).

1.8.8.5: ‘cum sors rebellem praecipitem fugat’ ~ C.-1645, p. 53: ‘ei má feigum forða, nje ofejgum í hel koma’ (нельзя ни обречённого защитить, ни необречённого отправить в Хель).

1.8.25.11: ‘lapsui vicinum est quicquid senio constat’ ~ P. Låles, no. 127: ‘ее ær gammelt træ fall I waanæ’ (старое дерево обречено на падение); ~ С.-1645, р. 61: ‘falls er von að fornu trie’ (если: дерево старо — жди, что оно упадёт).

1.8.25.17: ‘proximum sibi quemque natura constituit’ ~ G.Jónsson, p. 158: ‘hvör er sjálfum sèr næstr’ (каждый ближе всего сам себе); ~ Сага о Гисли, 14: ‘verðr hverr með sjálfum sér lengst at fara’ (всякий сам себе товарищ).

1.8.26.5: ‘dolum in auctorem retorsit’ ~ P. Låles, no. 398: ‘swigh ok falsk slaar offthe sijn herre paa hals’ (измена и вероломство часто бьют своего хозяина по шее).


К Книге II

2.1.4.5: ‘nullum hosti inedia acrius iaculum adacturi’ ~ P. Låles, no. 83: ‘hwnger ær eth hwast swerdh I heder mawæ’ (голод — это острый меч в здоровом животе); ~ G. Jónsson, р. 257: ‘jfr húngr er hart (sárt) sverð I heilbrigðum líkama’ (голод — это тяжкий меч в здоровом теле).

2.2.6.2: ‘saepe enim sordido cultu robustam obtegi manum, fortemque dextram atra veste concludi interdum’ ~ C.-1645 (p. 34): см. комм. к 1.4.3.1; ~ C.-1645, p. 67 [G.Jónsson, p. 257]: ‘opt er vósk hönd undir vondri kápu’ (часто под худым плащом [скрывается] сильная рука).

2.2.8.5: ‘framea quid prodest, ubi languet debile pectus, // et telum trepidae destituere manus?’ ~ G.Jónsson, p. 152: ‘hvað skal rögum manni lángt vopn?’ (какой прок трусливому (женоподобному) человеку от длинного оружия?).

2.2.12.2 (1): ‘segniter enim deserere solet animus, quicquid solido fuerit amore complexus’ ~ C-1645, p. 68: ‘kjerlighed ruster ikke’ (любовь не ржавеет); ~ C.-1645, p. 68: ‘Þat er hverjum tarnt, er ser temr’ (каждый легко делает то, к чему привык).

2.2.12.2 (2): ‘neque fluidis annis inolitum continuo crimen elabitur’ ~ C.-1645, p. 68: ‘duad man ung nemmer det man gammel icte forglemmer’ (что человек в юности выучит, то он и в старости не забудет).

2.2.12.3: ‘primaevam quippe mentem posterior imitatur affectio’ ~ Сага о Греттире, 78: то и есть самое привычное, что воспринято в юности; ~ С-1645, р. 68: ‘tamur er barns vandet’ (легко придерживаться того, к чему привык с детства).

2.6.12.5: ‘exiguo laetari munere, quem sors diutinae tenuisset inopiae’ ~ СоХЖ, 42 (МЭ: Язык поэзии, 53): ‘litlu verðr Vöggr feginn’ (Вёгг рад и малому).

2.7.7.6: ‘certamina prima // fronte gerunt aquilae et rapidis se rictibus urgent’ ~ КЗ (Сага об Олаве Святом, 176): ‘Öndurðir skulu ernir klóast’ (Грудь к груди должны орлы биться; там же со ссылкой на скальда Сигвата Тордарсона: Бьются птицы крови // Грудь к груди).

2.7.23.3 (1): ‘prima sibi testis res est, seque ipsa fatetur’ ~ C.-1645, p. 78: ‘jfr raunin er obygnust’ (опытность говорит правду).

2.7.23.3 (2): ‘fama oculo cedit, visusque fidelior aure est’ ~ P. Låles, no. 140: ‘syn ær sawæ rigesth’ (зрение богаче рассказа (т. е. если увидеть что-то самому, то это даст более богатое впечатление, чем если просто услышать чужой рассказ об этом)); ~ B.-1575, s. 38 (на полях): ‘siun gaar for sagn’ (зрение имеет преимущество перед рассказом); ~ С.-1645, р. 78: ‘sjón er sögu ríkari’ (зрение лучше, чем рассказ); ~ С.-1645, р 78: ‘allt er svipur nema sion’ (всё прочее, кроме взгляда, не имеет значения).

2.7.24.2: ‘multa moras afferre solent’ ~ C.-1645, p. 78: ‘tynest til tafar’ (есть многое, что может помешать).

2.8.5.2: ‘fraudulenter quaesitae res eadem sorte defluunt, qua petuntur’ ~ Сага о Ньяле, 45: ‘illa gefax ill rád’ (худо даются худые советы).


К Книге III

3.2.6.7: ‘adeo cunctis re prior est vita, cum nihil apud mortales spiritu carius exsistere soleat’ ~ B.-1575, s. 4317: ‘ingen ting er saa kier som liffuet’ (ничто так не мило, как жизнь); ~ также: ‘lífið er kostgripum kærra’ (жизнь дороже всех сокровищ).

3.2.12.1: ‘fallax fortunae lenocinium expertus est’ ~ G. Jónsson, p. 208: ‘lukkan er hverflynð hóra’ (удача — это ветренная блудница).

3.3.5.5 (1): ‘excellentissimis viris incertissimam exstare potentiam’ ~ P. Låles, no. 102: ‘kemper fallæ alle seyer løsæ’ (все победы достаются богатырям).

3.3.5.5 (2): ‘exiguamque glaebam ingentes arietare currus’ ~ B.-1575, s. 471 [P. Låles, no. 439]: ‘ос tit velter en liden tue it stort læss’ (очень часто даже небольшой ком земли способен перевернуть большую повозку).

3.4.3.3: ‘minus enim acceptantur dona, quae praestat invisus, sane gratiora sunt, quae ab amicis porriguntur’ ~ B.-1575, s. 4813: ‘fiende gaffue actis lidet // men ven gaffue er kier oc dyrebar’ (подарок врага стоит мало, // а подарок друга — мил и дорог); ~ Р. Syv, I, s. 144: ‘fjende-gave // ingen gave’ (подарок врагов — отсутствие подарка).

3.5.4.7: ‘nihil enim successu magis insolentiam nutrit, nec ullum prosperitate efficacius superbiae incitamentum est’ ~ P Låles, no. 188: ‘naar megh woxer gots thaa woxer megh hoomodh’ (когда вырастают возможности, [вместе с ними] вырастает и гордость).

3.6.12.7: ‘ne potius auctor consilii quam exsecutor’ ~ P. Syv, I, s. 30: ‘vær en snegel til raad // men fugl til daad’ (будь улиткой в решениях и птицей в поступках).

3.6.14.11: ‘cetera silere memineris’ ~ Р. Låles, no. 857: ‘bædræ ær tawt æn tarweløsth mælt’ (лучше промолчать, чем сказать что-то пустое).


К Книге IV

4.3.5.1: ‘quod itinera jejunis officere soleant’ ~ СЭ (Речи Высокого, 3): ‘matar ok váða // er manni þörf, // þeim er hefr um fjall farit’ (в еде и одежде // нуждается странник // в горных краях).

4.3.14.9: ‘ultionem minis praecurri non oportere’ ~ G. Jónsson, p. 140: ‘hefndin gengr á ullskóm’ (месть ходит в шерстяной обуви (т. е. неслышно)).

4.3.18.7: ‘priscum dimicandi ius regius labefactasset interitus’ ~ C.-1645, p. 105: ‘Athisles bane bröed gamle kempers vane’ (гибель Адисла нарушила древний воинский обычай).


К Книге V

5.1.9.10: ‘feminam omnem ut volubilis animi, ita versilis esse propositi’ ~ G. Jónsson, p. 254: ‘opt er kippr í konu ferð’ (у женщин часто бывают капризы).

5.1.10.1: ‘naturaque omnis suae soleat origini respondere’ ~ B.-I575, s. 8417: ‘thi huer tyer paa det som hand er kommen aff’ (каждый стремится к тому, от чего он произошёл); ~ Р. Syv, I, s. 30: ‘art følger art. eblet falder ikke langt fra roden’ (подобное следует за подобным; яблоко недалеко падает от корня).

5.2.2.1: ‘saepe… alieni appetitores proprio privari solere meminimus’ ~ B.-I575, s. 8522: ‘den mister snarlige sit eget // som staar effer det fremmede’ (быстро потеряет своё тот, кто возжелает чужого); ~ Р. Syv, I, s. 307: ‘den mister tidt eget, der staaer efter andens’ (см. выше); ~ G. Jónsson, p. 263: ‘opt missir sá stitt, sem meira beiðist’ (тот, кто стремится к большему, часто теряет то, что у него уже есть); ~ G. Jónsson, р. 45: ‘betra er að geyma sins en grafast eptir annarra’ (лучше следить за своим, чем стремиться к чужому).

5.2.2.2: ‘saepe amborum captator utriusque perditor fuit’ ~ Grubb, s. 113: ‘den som jagar 2 harar i sänder | han får sällan en der aff’ (тот, кто охотится за двумя зайцами, редко может поймать хотя бы одного из них).

5.2.2.3: ‘praevalidum enim oportet alitem esse, qui praedam alius unguibus extrahere cupiat’ ~ B.-1575, s. 8523 [Syv, I, p. 415]: ‘det skal være en sterk ful, // som skal tage fra den anden, // det som hand haffuer imellem kløerne’ (сильной должна быть та птица, что отберёт у другой то, что у неё в когтях); ~ G. Jónsson, р. 181: ‘íllt er að sækja agn í arnarklær (bita undir högg)’ (плохая мысль: забрать приманку из когтей орла).

5.2.2.6: ‘crebro corrixantes porcos conciliavere lupi’ ~ Peder Låles, no. 931: ‘wlff gør svijn sotthe’ (ярость свирепых волков [быстро] прекращает ссору свиней); ~ Scheving, I: ‘úlfur er svína sætir’ (волки примиряют свиней).

5.2.2.10: ‘extremis se aquilae scalpunt’ ~ КЗ (Сага об Олаве Святом, 176): см. комм. к 2.7.7.6.

5.2.2.11: ‘nosti ipse paenitentia vacuum debere consultum esse prudentis’ ~ P. Syv, I, s. 20: ‘vijs mands angrer ej det hand haver gjord’ (мудрый человек не раскаивается в содеянном).

5.2.2.15: ‘ille ferramenti remedio manus cauterium cavet’ ~ P. Låles, no. 634: ‘smedhen haffwer forthi taenggher at han wil eij braendhe sijne haendher’ (чтобы не обжечь руки, кузнец пользуется щипцами).

5.2.9.6 (1): ‘se ad astandum fratri natura pertrahi’ ~ КЗ (Сага об Олаве Святом, 176): ‘frændr bornir skyli bræði bindast’ (Худо // В роду сеять смуту); а также: ‘bróður sinn skal einginn vjela’ (никто не должен обманывать собственного брата).

5.2.9.6 (2): ‘probrosum… alitem, qui proprium polluat nidum’ ~ P. Låles, no. 231: ‘det er en ond fugl, som skider i sin egen rede’; ~ В.-1575, s. 87