Деяния данов. Том 2 — страница 150 из 239

9: ‘thi det maatte vere en slemer ful, som besmitter sin egen rede’ (плоха та птица, что оскверняет собственное гнездо).

5.3.1.4: ‘ille sibi in lapsu faustum ominatus eventum, tenui principio meliores augurabatur exitus affuturos’ ~ КЗ (Сага о Харальде Суровом, 90): ‘fall er farar heill’ (падение — знак удачи в поездке).

5.3.2.8: ‘in rebus mens stulta modum deprendere nescit, // turpis et affectus immoderata sui’ ~ СЭ (Речи Высокого, 27): ‘engi þat veit, // at hann ekki kann, // nema hann mæli til margt; // veit-a maðr, // hinn er vettki veit, // þótt hann mæli til margt’ (не распознать // в человеке невежду, // коль он не болтлив, // но невежда всегда // не видит того, // что болтлив он безмерно); ~ В.-1575, s. 886: ‘intet er kædsommelingere end en daare // som veed ingen maade eller skick’ (нет ничего скучнее дурака, который не знает ни меры, ни манер); ~ G. Jónsson, р. 67: ‘ekki er heimskum hófs að leita’ (глупцу совершенно не свойственно стремиться к умеренности); ~ G. Jónsson, р. 340: ‘tvö eru hófin, og ratar heimskr hvörugh’ (меры есть две, а глупец ни одну из них не отыщет).

5.3.2.9 (1): ‘remorum ductus velorum vincitur usu’ ~ C.-1645, p. 114: ‘biðendur byr eiga en bráðir handaróður’ (тот, кто может ждать, пользуется попутным ветром; но тот, кто торопится, должен воспользоваться вёслами).

5.3.2.9 (2): ‘freta remigium penetrat, mendacia terras’ ~ P. Syv, I, s. 283: ‘løgn er et skadeligt uveir’ (ложь — опасная буря); ~ P. Syv, I, s. 284: ‘løgn og latin gaa verden omkring’ (ложь ходит по всему свету); ~ G. Jónsson, р. 208: ‘lýgin þenr sig út yfir landið, sem skýin yfir himiminn’ (ложь простирается по земле, как тучи по небу).

5.3.3.2: ‘ut gallus caeni, sic litis plenus haberis’ ~ C.-1645, p. 161: см. комм. к 7.9.7.6.

5.3.3.5: ‘ad eum, qui protulit ipsum, // editus ignave sermo redire solet’ ~ P.Låles, no. 120: ‘daar giffwer ordh vdh oc tager hwg i geen’ (дурак произносит слово и принимает удар); ~ P.Syv, I, s. 407: ‘som mand raaber i skoven faar mand svar’ (как аукнется, так и откликнеца).

5.3.3.6: ‘ad prolatorem iusto conamine divi // fusa parum docte verba referre solent’ ~ P Låles, no. 396 [P.Syv, I, s. 382]: ‘swigh och fals slaar ofthe sijn herre paa hals’ (коварство, как говорят в народе, возвращается к тому, кто его задумал).

5.3.3.7: ‘quando lupi dubias primum discernimus aures, // ipsum in vicino credimus esse lupum’ ~ СЭ (Речи Фафнира, 35): ‘þar er mér ulfs ván, // er ek eyru sék’ (волка узнаешь // по волчьим ушам).

5.3.4.6: ‘augurium timidi pravique assueta voluntas // numquam se digno continuere loco’ ~ B.-1575, s. 8819 [P. Syv, I, s. 137]: ‘ræd mand spaar altid ont’ (трусливый человек всегда предчувствует (предсказывает) плохое(худшее)).

5.3.4.8: ‘aede lupum quicumque fovet, nutrire putatur // praedonem proprio perniciemque lari’ ~ СЭ (Песнь о Сигурде, 12) ‘skal-at ulf ala // ungan lengi’ (волка кормить // больше не будет); ~ МВ.-1859у р. 201: ‘Det er en Daare, som saetter Ulv i Faaresti’ (только глупец посадит волка в овчарню).

5.3.5.5: ‘tutior huic est // libertas, cui mens intemerata manet’ ~ P. Syv, I, s. 366: ‘god samvittighed er aid ene frihed’ (чистая совесть — единственная свобода).

5.3.5.6: ‘decipitur quisquis servum sibi poscit amicum’ ~ Сага о Ньяле, 49: ‘ilt er að eiga þræl að einkavin’ (плохо, когда твой единственный друг — это раб) [в Konungs-Skuggsja, р. 97: ‘fyrir einkavin’ (близкий друг)].

5.3.6.4 (1): ‘improvida plerumque nocere consilia’ ~ Syv, I, p. 176: ‘hastigt mod sielden god’ (торопливость редко доводит до добра).

5.3.6.4 (2): ‘nihil caute simul ас celeriter geri posse’ ~ Syv, I, p. 176): ‘snart og vel er sielden sammen’ («скоро» и «хорошо» редко бывают вместе).

5.3.6.4 (3): ‘plurimum praecipites obesse nisus’ ~ Syv, I, p. 176: ‘hovedkulds raad, hovedkulds gierning’ (если совет был опрометчивый, то и поступок будет тоже опрометчивым); ~ Vedel, s. 8813: ‘hoffuitkulds raad // hoffuitkulds gierning’ (опрометчивое решение — опрометчивый поступок); ~ G. Jónsson, р. 50: ‘betri er biðlung beðin, enn bráðliga ráðin’ (лучше терпеливо ждать, чем опрометчиво решить).

5.3.6.4 (4): ‘multitudine paucos incessere non decere’ ~ СЭ (Песнь о Хлёде, 26): см. комм. к 5.7.3.12.

5.3.6.5: ‘sollertem esse, qui furenti animo frenos iniciat’ ~ G. Jónsson, p. 168: ‘hygginn vinnr mód sinn med vitsku’ (умный человек обуздывает свой нрав мудростью).

5.3.8.5: ‘semifusus nudum habere tergum fraternitatis inopem’ ~ P. Låles, no. 393 [B.-1575, s. 8911; j P. Syv, I, s. 398]: ‘bar er brodherløst bag’ (голая спина у того, у кого нет брата); ~ Сага о Греттире, 82; Сага о Ньяле, 152: ‘ber er hver á bakinu nema sér bróður eigi’ (у всякого гола спина, если брат не прикроет).

5.3.9.5: ‘uno inchoante ceteri latratum edant’ ~ MB.-1839, p. 204: ‘naar een hund tuder, tude de andre med’ (если одна собака завоет — другие непременно завоют вместе с ней).

5.3.11.7: ‘optima est affinium opera opis indigo’ ~ P. Låles, no. 352: ‘en (end) svige de sorne og ikke de baarne’ (те, кто связан с тобой лишь присягой, в отличие от родных, обязательно обманут).

5.3.11.9: ‘inter asperos casus officiose asciscendi sunt boni’ ~ B.-1575, s. 9025: ‘mand haffuer mest de trofaste behoff I trang oc nød’ (человек испытывает наибольшую потребность в преданных друзьях в нужде и в горе); ~ Сага о Сверрире, 187: ‘í þörf skal vinar leyta’ [G. Jónsson, p. 254: ‘í þörf reynist vinr bezt’] (нужда проверяет дружбу).

5.3.11.10: ‘ferienti interdum breve percussionis gaudium fore nec diu manum ictu exhilarari solere’ ~ B.-1575, s. 9023 [Syv, I, p. 159]: ‘stacket er bordags glæde. Haand som vaade giør // er sorg til rede’ (Коротка радость битвы. Рука, творящая разрушения, обречена на горе); ~ Сага о Ньяле, 42: ‘að skamma stund verður hönd höggi fegin’ (недолго рука радуется удару).

5.3.12.3: ‘laboranti optima est mali mora’ ~ C.-1645, p. 116: ‘frestr er á illu bestr’ (лучше всего отсрочивать плохое).

5.3.14.10: ‘sapiens a sapientiori erudiri debet’ ~ В.-1575, p. 9114 [P. Syv, I, s. 52]: ‘den vijse skal lære aff den som vijsere er’ (мудрый человек должен учиться у того, кто ещё мудрее).

5.3.14.15: ‘nemo non natum stabulo aut ingenitum praesepio applicat’ ~ P. Låles, no. 682: ‘det er ondt at baase for ufödt fae’ (неправильно ставить в загон ещё не родившийся скот); ~ В.-1575, s. 9119: ‘hart er wfød hest at binde krybbe’ (трудно ставить ясли ещё неродившемуся коню); ~ С.-1645, р. 117: ‘ont er at baase for wfød fee’ (плохая идея, ставить в загон ещё неродившееся животное).

5.3.14.19: ‘pauci tacentis egestatem aestimant aut silentis necessitudinem metiuntur’ ~ СЭ (Песнь о солнце, 28): ‘fár hyggr þegjanda þörf’ (мало кто прислушается к нуждам того, кто молчит); ~ Р. Låles, по. 1161: ‘faa widhe thijende mandz tørff’ (мало кто знает о нужде молчащего).

5.3.15.6: ‘fatuum… opera prodit’ ~ Ord-bog, over danske ordsprog, p. 101: ‘hvor daaren er inde, der giver han tegn fra sig’ (в каком доме сидит дурак, там он и подаёт знаки о своём присутствии).

5.3.18.8: ‘arduum reor contra fortem fune contendere’ ~ Сага о Ньяле, 6: ‘við ramman mun reip að draga’ (кто сильней, того не перетянешь); ~ СоХЖ, 1: ‘ilt er við ramman reip að draga’ (трудно с сильным перетягивать верёвку).

5.3.20.1: ‘utile… rebus integris incolumi redire curru’ ~ Сага о Сверрире, 76; Сага об Олаве Святом, 147 (151); Сага о Харальде Суровом, 8; Сага об Оркнейцах, 106; Сага об Эгиле, 38; Сага о Кетиле, 2; Сага об Александре, 61: ‘hollast er í heilum vagni heim að aka’ (лучше всего возвращаться домой, когда твоя повозка цела).

5.3.21.20: ‘nihil, quod resartum est, integri splendorem habebit’ ~ В.-1575, p. 939: ‘brudet bliffuer aldrig ret helt’ (то, что сломалось, уже никогда снова не будет целым).

5.3.22.8: ‘iucundior est voluptas, quae rerum amaritudini succedit’ ~ B.-1575, s. 9321: ‘mand veed da først huad det søde er // naar mand haffuer smagt det sure’ (ты никогда не узнаешь, что такое сладкое, пока не попробуешь горького).

5.3.26.2: ‘spectare se fascem labilem esse, qui vinculo non firmetur’ ~ C.-1645: ‘laus er bandlaus baggi’ (то, что находится в незавязанном мешке, обязательно будет потеряно); ~ также: ‘fellst fetillaus byrði’ (несвязанный пучок обязательно распадётся).

5.3.26.5: ‘manum siquidem capitis periculo obici omni iure permissum esse’ ~ С.-1645: ‘skylt er hendi af höfði að bera’ (рука обязана защищать голову).

5.4.2.4: ‘obscura est… ignobilium sors fortunaque vilium sordida’ ~ B.-1575, s. 973 [P. Syv, I, s. 104,3]: ‘fatting mand haffuer ickon en lycke // oc den er altid tynd’ (у бедняка лишь одна удача, да и та всегда тонкая).

5.4.3.2: ‘augurem esse sapientis animum affirmabat’ ~ Сага о йомсвикингах, 48: ‘spá er spaks geta (~gáta)’ (предсказание — это догадка мудрого); ~ В.-1575, р. 984 [Р. Syv, I, s. 483)]: ‘vijs mands tancke er offte sand spaadom’ (зачастую мысль мудрого человека — это верное пророчество).

5.4.4.3: ‘tale enim quemque omen habiturum pugnae, quale congressionum principia dederint’-B.-1575, s. 9820: ‘thi lege som begyldensen er // saa er gierne ocsaa enden’ (ибо каково начало — таков же и конец); ~ Р. Syv, I, s. 39: ‘vel-begyndt er halv-gjordt’ (хорошо начато — наполовину сделано).

5.5.4.2: ‘at si quis rem furto quaesitam ad alienam domum perferret, et hospes post illum aedis suae fores occluderet, bonorum omnium poenam incurreret atque in contione coram omnibus vapularet, quod se eidem delicto obnoxium fecisse videretur’ ~ P. Låles, no. 322: ‘han ær saa godh ther fiæl som then ther stiæl’ (кто укрыл и кто украл — оба хороши!).

5.6.0.5: ‘ictus ictui opponendus est livorque livore pellendus’ ~ B.-1575, p. 100