, 1905.
D.Nicolai de Ста. Opera omnia. Basileae, 1565. In-folio.
Ruvio. V. Sommervogel, ad art.
Toletus. V. Sommervogel, ad art. Commentarii collegii Conimbricensis. V. Sommervogel, ad art.
R.P. Francisci Suares (S.J.). Metaphysicarum disputationum, in quibus et universa naturalis theologia ordinare traditur et quaestiones omnes ad duodecim Aristotelis libros pertinentes accurate disputantur. Salmanticae, 1597. Fol. 2 vol. Genuae, Coloniae, 1608. Venetiis, 1610.
E. a Sancto Paulo. Summa philosophica quadripartita. I-re ed. Parisiis, Chastellain, 1609. 2 vol., in-8. 2-е ed., 1611.
Scipion du Pleix. Corps de philosophie. 2 vol. 1627.
Silhon. De l'immoralité de l'ame. Paris, P. Billaine, 1634.
Mersenn. Quaestiones celeberrimae in Genesim, cum accurata textus esplicatione. Paris, 1623. Folio; L'impiété des déistes et des plus subtils libertins découverte et réfutée par raisons de théologie et de philosophie. 2 vol., in-8. Paris, 1624; La vérité des sciences contre les sceptiques et les pyrrhoniens. Paris, 1638. In-12.
Sommervogel. Bibliothèque de la Compagnie de Jésus. 10 vol. Paris, Bruxelles, 1890–1909.
Picavet. Esquisse d'une histoire generale et comparée des philosophies médiévales. Paris, F. Alcan, 1907, 2-е ed.
Roscelin. Philosophe et théologien, d'aprés la legende et d'après l'histoire. Paris, F. Alcan, 1911.
4. ДекартиОраторияA. Рукописи
Ricueil forme par le frère Hilarion de Coste de lettres originales daressées au Pére Mersenne. Bib. nat. MSS. Fonds fraincais, nouv. acq., 3 voi. 6204–6206.
Collationes congregationis Oratorii. Bib. nat. MS. 18. 210. Nouv. fonds lat. (Этот сборник, по всей видимости, представляет собой собрание речей де Берюлля, произнесенных в первые годы существования Оратории. О том, что касается благодати, см. с. 106–107. Мы хотим обратить особое внимание на эту интересную рукопись, которая начинается материалами за 1614 г. (с. 1), затем возвращается к 1611 г. и заканчивается уставом Оратории.)
Gibieuf. Mémoire que le Pére Gibieuf a laissé pour servir à une seconde edition de la vie de no tre Bienheureux Pére. Archives nationale, Μ 223 (Ν 9). Gibieuf. Recueil sur le jansénisme, contenant le «Sentiment du Pére Gibieuf de l'Oratoire, touchant le jansénisme». Arsenal, MSS. 2009. (55 T.F.), p. 21–45. De Condren. Sentiment du R.P. Condren, second general de TOratoire, touchant l'impuissense et la faiblesse de la nature pour faire le bien. Bib. Sainte-Geneviève. Μ 3209 (Υ. f. in-8°. 7), p. 62.
La sincère véité le la grace de Jésus-Christ Notre-Seigneur, selon les maximes saint Paul et de saint Augustin. Attribué au Pére Desmarres de l'Oratoire (1599–1637). Ibid., Μ 1469 (D. f. in-4°. 10.).
Adry. Bibliothèque des écrivains de la congr. de l'Oratoire. Bib. nat. F.F. 25681— 25686.
Biographies de différents Pères de la Congregation. Arch. nat. Μ 220.
В. Печатные издания
De Bérulle. Oeuvres completes, ed. Migne. Paris, 1856, gr. in-4°.
Ingoia. Essai de bibliographie oratorienne. Paris, Poussielgue.
E. Cloyseault. Recueil des vies de quelques pretres de la congregation de l'Oratoire, publié per R.P. Ingold. 3 vol., in-16. Paris, 1882–1883. (Bibliohtèque oratorienne. Poeussielgue.)
Batterei. Mémoires domestiques pour servir à l'histoire de l'Oratoire… publié par A.-M.-P. Ingold. 4 vol., in-8°. Paris. Picard, 1902–1904.
Habert. La vie du cardinal de Bérulle. Paris, 1646. In-4°.
Houssaye. M. de Bérulle et les carmélites de France. I vol., in-8°. 1872; Le Pére de Bérulle et l'Oratoire de Jésus. 1 vol., in-8°, 1873; Le cardinal de Bérulle et le cardinal de Richelieu. I vol., in-8°, 1875; Les carmélites de France et le cardinal de Bérulle. 1 broch., in-8, 1873 (содержит письмо Жибьёфа к французским кармелиткам по поводу янсенизма, с. 115–117). Gibieuf. Портрет работы Ф. де Шампарня (Ph. de Champargne), скульп[тура] Буланже (Boulanger). Нац. библ. Эстампы. Поясной портрет с поворотом в 3/4 влево. 1862, № 2.
5. Споры о свободе безразличия
L. Molina. De concordia gratiae et liberi arbitrii, librum singularem. Antverpiae, 1595. In-4°.
Didacus Alvares. De auxiliis divinae gratiae et humani arbitrii viribus et liberiate, ac legitima ejus cum efficacia eorumdem auxiliorum concordia, lib. XII. Coloniae Agrippinae, 1622.
Gibieuf. De liberiate Dei et creaturae libri duo. Paris, 1630.
E. Chalmers (G. Camerarius Scotus). Selectae disputationes philosophicae, in tres partes distributae. Parisiis, 1630. Fol.
Th. Raynaud. Calvinismus bestiarum religio, et appelatio pro Dominico Banne Calvivnismi damnato… per R.P.A.Rivière. Lugduni, 1630; et Opera omnia, t. XV, p. 75–98.
Annat. Eugenii Philadelphi Romani, exercitatio scholastica tripartita, contra novam rationem tuendi physicas praemotiones liberorum agentium, eorumque libertatem exponendi, quam auctor operis «De libertate Dei et creaturae» nuper invexit… cum appendice ad G. Camerarium Scotum. Cadurci, 1632. In-8°.
Th. Raunaud. Nova libertatis explicatio ad lucem obscurissimis quibusque theologicis difficultatibus affundendam nuper adinventa et duobus libris proposita, hac antistropha tractatione discussa. Parisiis, Chappelet, 1632. In-4°.
E. Chalmers (G. Camerarius Scotus). Antiquitatis de novitate victoria, sive justa defensio praemotionis physique contra impetitiones pseudo-Eugenii Philadelphi Romani. 1634. In-4°.
Raynaud. Non causa ut causa, subjuncta vera causa. Elenchus sophismatis G. Camerarii Scoti. 1635. In-4°. <Издано> под именем дю Паскье (de Pasquier). — Raynaud. Opera omnia, t. XVIII, p. 135–152.
G. Schneemann (S. J.). Controversiarum de divinae gratiae liberique arbitrii concordia initia et progressus enarravit Gerardus Schneemann. Friburgi Brisgovae, 1881. In-8°.
Dummermuth (O.P.). S. Thomas et doctrina praemotionis physicae, seu responsio ad R.P. Schneemann (SJ.) aliosque doctrine scholae thomisticae impugnatores. Parisiis, 1886. In-8°.
De Regnon (S.J.). Banes et Molina. Paris, 1883, in-18°; Bannésianisme et Mollinisme. Paris, 1890. In-18°.
H. Denziger. Enchiridion symbolorum, definitionum et declarationum de rebus fidei et morum. Ed. 10-a. Friburgi Brisg., 1908.
6. Декартирождениеянсенизма
Jansénius. Cornelii Jansenii, episcopi Iprensis, Augustinus. 3 тома в одном томе. Lovanii, 1640. Fol.
Theses theologicae de gratia, libero arbitrio, praedestinatione… in quibus doctrina theologorum societatis Jesu contra Corn. Jansenii Augustinum defenditur, in VI capita divisae… Praeside R.P.Joanne de Jonghe, S.J. Sacrae theologiae professore. Defendet Joannes Groll ejusd. soc. Lovanii in collegio Soc. Jesu, 22 (дата на рукописи) Martii 1641, ante meridiem (эти два слова в рукописи). Antverpiae, ар. Joan. Mersium, 1641.
Petau. Dionysii Petavii, S.J. De libero arbitrio, libri tres. Paris, 1643. Fol. (Перепечатано в «Dogmata theologica». 1644. Fol.)
Jacobus Sirmondus (S.J.). Praedestinatus Praedestinatorum haeresis, et libri Sancto Augustino temere adscript! refutatio. Parisiis, S. Cramoisy, 1643. In-8°.
De Préville (le Pére Pintheream). La naissance du jansénisme découverte. Louvain, 1654. In-4°. Об изданиях этой работы см.: Sommervogel. t. VI, col. 828–829.
Gerberon. Lett res de Μ. Cornelius Jansénius, éveque d'Ypres, et de quelques autres personnes à M. Jaen du Verger de Hauranne, abbé de Saint-Cyran. Avec des remarques historiques et théologiques, par Francois du Vivier (Gerberon). Cologne, 1702. In-12°.
L'histoire de Jansénius et de Saint-Cyran. In-32, без имени и даты (дата рукописи: 1695). Относительно де Берюлля см. с. 78. Относительно Жибьёфа см. с. 84.
Rapin (S.J.). Mémoires. Опубликовано Леоном Обино (Leon Aubineau). 3 vol. Paris, 1863.
G. Hermant. Mémoires. Опубликовано Газье (Gazier) с введением и примечаниями. 6 vol. In-8°. Paris, 1905–1908.
Sainte-Beuve. Port-Royal. Т. 1. Paris, 1840.
F.Strowski. Pascal et son temps. T. 1. 3-е ed. Paris, 1909.
E.Lavisse. Histoire de France depuis les origines jusqu'à la Revolution. Относительно зарождения янсенизма см.: т. VI, ч. 2, с. 367–388 (Bibliogr., 367, note 1), а также т. VII, ч. 1, с. 87–109 (Bibl., 87, note 2).
Перевод выполнен З. А. Сокулер по изданию:
Gilson E. La Liberto chez Descartes et la Thèologie. Paris, 1913.
Перевод латинских выражений и цитат О. Б. Федоровой
Бытие и сущность
Введение
«Разум располагает лишь одним средством для объяснения того, что берет начало не в нем самом: обратить это в ничто».
E. Meyerson.
La deduction relativiste, art. 186, p. 258
Все неудачи метафизики происходят от того, что философы-метафизики подменяют бытие, как первое начало своей науки, одним из частных аспектов бытия, изучаемых различными науками о природе[748]. Если согласиться с таким выводом, возникает новая проблема. Коль скоро бытие поистине является первоначалом познания, почему оно не входит во все наши представления? И почему вместо того, чтобы непосредственно ухватиться за бытие как за первую очевидность и держаться за него до конца своих умозрений, множество метафизиков (в том числе величайших) либо с самого начала, либо в конечном счете после нескольких неудачных попыток отворачиваются от него? В этом факте есть что-то странное, и в то же время он повторяется вновь и вновь. На протяжении истории все происходит так, как если бы началом мудрости был страх перед первоистоком мудрости. Возможно, критическое рассмотрение некоторых исторических фактов позволит нам прояснить природу этого парадокса. К тому же сама постановка данной проблемы будет лишь возвращением к тому, что еще Аристотель полагал непрестанной заботой философов: к вопросу о том, что есть сущее. Сущее, скажут нам, — это то, что есть. Совершенно справедливо. Трудности начинаются с того момента, когда мы попытаемся определить смысл слова «есть». Природа этого парадокса была вполне выявлена