(PL 42,51 ff) August, brev. coll.: Breviculus collatio-
nis cum Donatistis (PL 43, 613 ff) August, c. Parm.: Contra epistolam Par-
meniani libri tres (PL 43, 33 ff) August, c. Acad.: Contra Academicos
(PL 32, 905 ff) August, civ. dei: de civitate Dei (PL 41) August, cons.: de consensu evanglista-
rum libri quatuor (PL 34, 1041 ff) August, c. Cresc.: Contra Cresconium
grammaticum partis Donati libri quatuor (PL 43, 445) August, c. Gaud.: Contra Gaudentium
Donatistarum episcopum libri duo
(PL 43,707 ff) August, conf.: Confessiones (PL 32.,
659 ff)
August, don. persev.: de dono perseve-rantiae liber ad Prosperum et Hilari-um secundus (PL 45, 393 ff)
August, de cura ger. pro mort.: de cura gerenda pro mortuis (PL 40, 591 ff)
August. De grat. chr. et de pecc. orig.: de gratia Christi et de peccato origi-
nal!, contra Pelagium et Caelestium, libri duo (PL 44, 359 ff) August, de haeres.: de haeresibus (PL 42,21 ff)
August, de pecc. mer.: de peccatorum mentis et remissione et de baptismo parvulorum ad Marcellinum, libri tres (PL 44, 109 ff)
August, de serm. domini in monte: de sermone Domini in monte secundum Matthaeum libri duo (PL 34, 1229 ff)
August, de unico bapt.: de unico bap* tismo contra Petilianum, ad Constan-tinum, liber unus (PL 43, 595 ff)
August, de un. eccl.: de unitate ecclesiae
August, de urb. excid.: de urbis excidio
(PL 40, 714 ff) August, ord.: de ordine (PL 32, 977 ff) August, util. ieiun.: de utilitate ieiunii
(PL 40,707 ff) August, de util. cred.: de utilitate ere-
dendi (PL 42, 65 ff) August, de vera rel.: de vera religione
liber unus (PL 34, 121 ff) August, c. litt. Pet.: Contra litteras Peti-
liani Donatistae Cirtensis episcopi
libri tres (PL 43. 245 ff) August, de baptism.: de baptismo contra Donatistas libri septem (PL 43, 107
ff)
August, en. in ps.: Enarrationes in psal-
mos (PL 36 f) August, corr. et grat.: de correptione et
gratia (PL 44, 915 ff) August, in ev. Joh.: In Johannis evange-
lium tractatus 124 (PL 35, 1379 ff) August. Gen. ad litt.: de Genesi ad lit-
teram (PL 34, 219 ff) August, ep.: Briefe (PL 33) August, serm.: Sermones (PL 38 f) August, de bono coniug.: de bono coni-
ugali (PL 40, 373 ff) August, de catech. rudibus: de catechi-
zandis rudibus (PL 40, 309 ff) August, de gestis Pelagii: de gestis Pe-
lagii, ad Aurelium episcopum, liber
unus (PL 44,319) August, de mor. eccl. et de mor. manic h.: de moribus ecclesiae cat hoi i-
cae et de moribus Manichaeorum
libri duo (PL 32, 1309 ff) August, de nat. et grat.: de natura et
535
gratia, ad Timasium et Jacobum, contra Pelagium, liber unus (PL 44, 247 ff)
August, de lib. arb.: de libero arbitrio
libri tres (PL 32, 1221) August, de trin.: de trinitate libri quin-
decim (PL 42, 819 ff) August, op. imperf.: opus imperfectum
contra Juiianum (PL 45, 1049 ff) August, retract.: Retractationes (PL 32,
583 ff)
August, solil.: Soliloquia (PL 32,869 ff) Aurel. Vict. Caes.: Aurelius Victor, De
Caesaribus Aurel. Vict. Epit: Epitome Avit. Vienn. ep.: Avitus von Vienne,
Briefe Barn.: Barnabasbrief Basil, ep.: Basilius von Casarea, Briefe
(PG32, 29 Iff) Basil. Hex.: Homiliae 9 in Hexaemeron
(PG 29, 3 ff) Basil, horn.: Homilien Bib!.: Biblica, 1920 ff BKV: Bibliothek der Kirchenvater, hg.
v. O. Bardenhewer, Th. Schermann,
C. Weymann, 1911 ff Bonif. I. ep.: Papst Bonifatius I., Briefe
ByZ: Byzantinische Zeitschrift, 1892
ff
Byzlav: Byzantinoslavica
Cass, var.: Flavius Magnus Aurelius
Cassiodorus, Variae Cass. Dio: Cassius Dio Catal. Felic: Catalogue Felicianus,
aitester Teil des Liber Pont. (s. d.),
fufit auf dem Catalogus Liberianus Catal. Liberianus MG hist. Auct. ant.:
Monumenta Germaniae Historica,
Auctores antiquissimi CHR: The Catholic historical Review,
1915 ff
1., 2. Chron.: Chronikbiicher Chrysost: Johannes Chrysostomos Chrysost. horn.: Homilien Chrysost. ep.: Briefe Chrysost. sac: de sacerdotio Chrysost. de stat: Homiliae 21 de sta-tuis
Chrysost. adv. Jud.: 8 Homilien Gecjen die Juden
Chrysost. de S. Babyla с Jul. et с
gent.: de S. Babyla contra Iulianum et gentiles Cic. de divin.: Cicero, de divinationc
Cic. de orat: de oratore Cic. nat. deor.: de natura deorum Cic. Cat.: Cato maior de senectute CIL: Софив Inscriptionum Larinarum, hg. v. d. Berliner Akademie der Wissenschaften, 1863 ff 1. Clem.: 1. Clemensbrief Clem. Al. protr.: Clemens von Alexandrien, Logos protreptikos Clem. Al. paed.: Paidagogos Clem. Al. Quis dives salv.: Quis dives
salvetur (Horn, ber Mk. 10, 17 ff) Clem. Al. strom.: Stromateis Cod. Just.: Codex Justinianus Cod. Theod.: Codex Theodosianus Coelestin I. ep.: Papst Coelestin I., Brie-fe
Coll. Avell.: Collectio Avellana
Coll. Casin.: Collectio Casinensis
Соф. Jur. Civ.: Софив iuris civilis
CSEL: Софив scriptorum ecclesiastico-rum latinorum, hg. v. d. Wiener Akademie der Wissenschaften, 1866 ff
Cypr. ad. Donat.: Cyprianus von Kar-thago, ad Donatum
Cypr. bono pat.: de bono patientiae
Cypr. de unit.: de cathoiicac ecclesiae unitate
Cypr. ep.: Briefe
Cypr. laps.: de lapsis
Cyrill. Hieros. catech.: Cyrill von Jerusalem, 24 Katechesen
DAM: Deutsches Archiv fur die Erfor-schung des Mittelalters
Dam. ep.: Papst Damasus I., Briefe
Decret. Gelas.: Papst Gelasius I., De-kretalen
Did.: Didache
Didasc: Didascalia
Dio.: Dio Cassius
Diodorus: Diodor von Tarsus
Diog.: Diognetbrief
DOP: Dumbarton Oaks Papers, ed. Harvard University, 1941 ff
DZGw: Deutsche Zeitschrift fur Ge-schichtswissenschaft, 1889 ff; ab 1898: HV
Ennod.: Magnus Felix Ennodius, Bi-
schof von Pavia Ennod. Li bell.: Libellus adversus eos,
536
qui contra synodum scribere prae-
sumpserunt Ennod. paneg. Theed.: Panegyricus auf
Konig Theoderich (nach seinern Ein-
greifen zugunsten von Papst Sym-
machus) Ephes.: Epheserbrief Ephram, Carmina Nisibena: Ephram der
Syrer, 77 Ueder (8, 22, 23. 24 fehlen) Ephram. hym. de fide: 87 Hymnen uber
den Glauben Ephr. hymn. c. haer.: Hymni (Sermones)
contra haereses Epiphan. de rnensur.: Epiphanius von
Salamis, de mensuris et ponderibus Epiphan. haer.: Haereses (auch als Pa-
narion zitiert) Epit. Caes.: s. Aurel. Victor Epitome: s. Aurel. Victor Euagr. h.e.: Euagrius Scholasticus, Kirchengeschichte Eumen. pan.: Eumenius, Panegyrici La-
tini
Eunap. Vitae sophist.: Eunapios von Sardes, Sophistenviten (Plotin, Po* rphyrios, lamblich, Aidesios, Libanios u. a.)
Euseb. h.e.: Eusebius von Caesarea, Kirchengeschichte
Euseb. Or. ad s. coetum: Oratio ad sanctorum coetum
Euseb. V. C: Vita Constantini
Eutr. brev.: Eutropius, Breviarium ab urbe condita
EvTh: Evangelische Theologie, 1934 ff
Ez.: Ezechiel (Hesekiel)
Faust.: Faustus von Byzanz
FF: Forschungen und Fortschritte, 1925 ff
FHG: Fragmenta Historicorum Graeco-
rum, ed. C. Muller Firm. Mat. err.: Firmicus Maternus, de
errore profanorum religionum frg.: Fragment
Fulgent. C. Arrian.: Fulgentius v. Rus-
pe, contra Arrianos Fulgent, de fide: de fide ad Petrum
Gal.: Galaterbrief Gel. Cyz. h.e.: Gelasius von Cylicus
(Kyzikos), Kirchengeschichte Gelasius I. ep.: Papst Gelasius I., Briefe Gennadius de vir. ill.: Gennadius von
Massilia, de viris illustribus
Gesta cone. Aquil.: Gesta concilii Aqui-leiensis
Gregor I. dial.: Papst Gregor 1., dialogi de vita et miraculis patrum Italico-rum
Greg. 1. horn.: Homilien Greg. II. ep.: Papst Gregor II., Briefe Greg. Naz. or: Gregor von Nazianz, Reden
Greg. Naz. de vita.: Carm. de vita sua
Greg. Nyssa: Gregor von Nyssa
Greg. Nyss. In cant, horn.: Gregor von Nyssa, Homilien Qber das Hohelied
Greg. Nyss. or.: Reden
Greg. Tr. in glor. mart.: Gregor von Tours, in gloria martyrum
Greg. Tr. hist. Fr.: Historiarum libri X (Hist. Francorum)
Hebr: Hebrierbrief
Hermes: Hermes, Zeitschrift fur klassi-sche Philologie, 1866 ff
Hieron. adv. Jovin.: Sophronius Eusebius Hieronymus, Adversus Jovinia-num
Hieron. adv. Joh. Hierosolym.: Adversus Johannem Hierosolymitanum
Hieron. Contra Vigil.: Contra Vigiianti-um
Hieron. Dialogi contra Pelagianos: Dialogi contra Pelagianos libri III
Hieron. adv. Rufin: Apologia adversus libros Rufini
Hieron. Comment, in Ez.: Ezechielkom-mentar
Hieron. de nom. Hebr.: liber interpreta-
tionis Hebraicarum nominum Hieron. ep.: Briefe Hieron. vir. ill: de viris illustribus Hieron. in Hierern.: in Hieremiam
prophetam libri sex Hieron. Comment, in Isaiam: Jesaja-
kommentar Hilar, c. Constant: Hilarius von Picta-
vium (Poitiers), Contra Constantium
imperatorem Hilar, de trinit: de trinitate (de fide,
adversus Arianos) Hilar. Super Psalmos: Tractatus super
Psalmos
Hilar, contra Auxent: Contra Arianos vel Auxentium Mediolanensem episcopum
537
Hilar, lib. ad: Constant.: liber I ad Cons-tantium
Hippol. refut: Hippolit, Refutatio omnium haeresium (Philosophumena)
Hippol. trad, apost.: Apostolische Ober-lieferung (odcr Kirchenordnung Hip-polyts)
HJ: Historisches Jahrbuch der Gdrres-
Gesellschaft, 1880 ff Hos.: Hosea
HThR: The Harvard Theological Review, 1908 ff HV: Historische Vierteljahresschrift,
1898 ff, bis 1898: DZGw Hydat. Chron.: Hydatius (Idacius), Bi-schof von Aquae Plaviae (Chaves, Port.), Chronicon HZ: Historische Zeitschrift, 1859 ff Ignat. Tral.: Ignados von Antiochien,
An die Tralleser Ign. ad Magn.: An die Magnesier Ign. ad Philad.: An die Philadelphenser Ign. ad Rom.: An die Romer Ign. ad Smym.: An die Smymaer Innoz. I. ep.: Papst Innozenz I., Briefe lord. Get.: lordanes, de origine actibus-