Примечания
1
Любекское и Магдебургское право – одни из наиболее известных систем городского права, сложившиеся в XIII веке, согласно которым экономическая деятельность, имущественные права, общественно-политическая жизнь и сословное состояние горожан регулировались собственной системой юридических норм.
2
Милитаризация государства представляла собой создание на основе рекрутских наборов и инженерно-технических нововведений постоянных армий на службе существующей власти.
3
Вторую половину XVII века – XVIII век в историографии чаще именуют Старым порядком, хотя это понятие не отражает все грани жизни многоликого и динамичного общества того времени. По сути, оно обозначает существовавшую тогда реальную жизнь через будущее, сквозь призму Французской революции, которая грянет в конце XVIII столетия и окончательно изменит мир. Французский историк П. Шоню назвал этот период времени «Классической Европой», на протяжении которого имело место «возникновение ментальных структур будущей планетарной цивилизации в экономических, социальных и политических рамках, по-прежнему целиком пронизанных многовековыми традициями». См.: Шоню П. Цивилизация Классической Европы. Екатеринбург: У-Фактория, 2005. (Великие цивилизации). С. 10–11.
4
Kampmann K., Krause K., Krems E.-B., Tischer A. hrsg. Bourbon-Habsburg-Oranien. Konkurrieremde Modelle im dynastischen Europa um 1700. Koln; Weima; Wien: Boehlau, 2008. S. 32–41.
5
Orzechowski St. Polskie dialogi polityczne. Kraków: Akademia Umiejętności, 1919. S. 232; Лескинен М. В. Национальный идеал поляка в истории: образ шляхтича-сармата // Славянский альманах. История. Исторические науки. М., 1998. С. 258–259.
6
Tazbir J. Stosunek do obcych w dobie baroku // Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej / red. nauk. Z. Stefanowska. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1973. S. 91; Miedzy monarcha a demokracja: studia z dzejow Polski XV–XVIII wieku / red. A. Sucheni-Grabowska, M. Żaryn. Warszawa: Sejmowe, 1994. S. 88.
7
Irish Times. Wed., Mar. 13, 2013.
8
Kochowski W. Dzieło Boskie albo Pieśni Wiednia wybawionego i inszych transakcyjej wojny tureckiej w roku 1683 szczęśliwie rozpoczętej / Oprac. Marian Kaczmarek. Wrocław: Ossolineum, 1983. S. 8.
9
Listy Jana III króla polskiego pisane do krolowy Maryi Kazimiry w ciągu wyprawy pod Wiedniem w roku 1683 / Raczyński, Edward (1786–1845). Warszawa: N. Glücksberg, 1823. S. 108.
10
Ibid.
11
Jan III Sobieski // Polski Słownik Biograficzny. Т. 10. Wrocław: Wydaw. Polskiej Akademii Nauk, 1964. Р. 420.
12
Maliszewski K. Z dziejów staropolskiej kultury i cywilizacji. Lublin: Fundacja Servire Veritati Instytut Edukacji Narodowej, 2010.
13
Jan III Sobieski. Р. 420.
14
Wisner H. Najjaśniejsza Rzeczpospolita: szkice z dziejów Polski szlacheckiej XVIXVII wieku. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1978; Wójcik Zb. Jan Sobieski. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1983.
15
Varvounis M. Jan Sobieski: The King Who Saved Europe. Bloomington (Indiana): Xlibris Corporation, 2012.
16
См.: Кочегаров К. А. Речь Посполитая и Россия в 1680–1686 гг. Заключение договора о Вечном мире. М.: Индрик, 2008; Флоря Б. Н. Россия, Ян Собеский и гетман Михаил Пац в 1674–1675 гг. // Древняя Русь. Вопросы медиевистики. 2015, март. № 1(59); Чухлиб Т. В. «Казацкий король» Ян III Собеский // День. Киев, 2004, 23 июля; Его же. «Ucraina terra Cossacorum» и восточноевропейская политика Яна III Собеского (1674–1696 гг.) // Украина и Польша – стратегическое партнерство на рубеже тысячелетий. Ч. 1. М., 2001; Его же. Украина и Польша в период правления короля Яна III Собеского: в поисках утраченного мира // Украинский исторический журнал. № 1. 2002; Мицик Ю. Битва під Монтвами (1666 р.) в описі польської «Віршованої хроніки» // Магістеріум. Iсторичні студії. 2007. Вип. 28; Романцов В., Горб Е. Битва пiд Монтвами (1666 г.): епизод з iсторii громадяньскоi вiйни в Речi Посполитiй // Схiд. Iсторiя. 2010. № 5(105).
17
Pasek J. Chr. Memoirs of the Polish Baroque: The Writings of Jan Chryzostom Pasek, a Squire of the Commonwealth of Poland and Lithuania. Oakland: University of California Press, 1976; Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland / ed. by Tindal Palmer, Alicia. L.: John Murray, 1815; Listy Jana III króla polskiego pisane do krolowy Maryi Kazimiry w ciągu wyprawy pod Wiedniem w roku 1683 / Raczyński, Edward (1786–1845). Warszawa: N. Glücksberg, 1823; Dalairac М. (François-Paulin). Polish Manuscripts, or The Secret History of the Reign of John Sobieski, The III of that Name, King of Poland, containing a particular account of the siege of Vienna… / trans. François-Paulin Dalairac. L.; Rhodes: Bennet, Bell, Leigh & Midwinter, 1700; Listy do Marysieńki. URL: http://biblioteka.kijowski.pl/sobieski%20jan%20iii/listy%20 do%20mar%20sie%F1ki.pdf
18
Varvonius M. Jan Sobieski: The King Who Saved Europe. Р. 19–20.
19
Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 1.
20
Ibid. Р. 3.
21
Jan III Sobieski. Р. 413; Varvonius M. Jan Sobieski: The King Who Saved Europe. Р. 21–23.
22
Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 6.
23
Parker G. Global Crisis: War, Climate Change and Catastrophe in the Seventeenth Century. New Haven, CT: Yale University Press, 2013. Р. 82.
24
1646–1655 – Хроника событий 1646–1655 гг. составленная польским шляхтичем. URL: http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Ukraine/XVII/1640-1660/ Vojna1/1-20/1.htm
25
Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 7–14; Jan III Sobieski. Р. 413; Millar S., Dennis P. Vienna 1683: Christian Europe Repels the Ottomans. Oxford: Osprey Publishing, 2008. Р. 17; 1646–1655 – Хроника событий 1646–1655 гг., составленная польским шляхтичем. Там же.
26
Флоря Б. Н. Русское государство и его западные соседи (1655–1661 гг.). М.: Индрик, 2010. С. 18–20.
27
Dennis P. Vienna 1683: Christian Europe Repels the Ottomans. Р. 17.
28
Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 20.
29
Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 20–24; Jan III Sobieski. Р. 414.
30
Церковь, возникшая в результате раскола среди сторонников кальвинизма в 1562–1565 годах под влиянием итальянских антитринитариев – сторонников течения в христианстве, основанного на вере в Единого Бога и отвергающих концепцию «триединства Бога» (Троицу). К ней присоединилась значительная часть интеллектуальной элиты польских протестантов.
31
Большой словарь цитат и крылатых выражений / сост. К. В. Душенко. М.: Эксмо, 2011. С. 8.
32
Wespazjan Kochowski w kręgu kultury literackiej / red. Dariusz Chemperek. Lublin: Wyd. Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej, 2003. S. 46.
33
Stone D. The Polish-Lithuanian State 1386–1795. Washington: University of Washington Press, 2001. P. 236.
34
Rudzki E. Polskie krolowe. T. 2: Zony krolow elekcyjnych. Warszawa: Wyd. instytut prasy i wydawnictw «Novum», 1990. S. 246; Great Men and Women of Poland / еd. by Mizwa St. N. Y.: Macmillan, 1941. P. 36–38.
35
Tazbir J. Polskie przedmurze chrzescijanskiej Europy. Warszawa: Interpress, 1987. S. 75–76, 88; Godley E. The Great Condé, a life of Louis II de Bourbon, Prince of Condé. L.: Murray, 1915. Р. 524–525, 531.
36
Jan III Sobieski. Р. 414–415.
37
List z dnia 14 VII 1666 // Listy do królowej Marysieńki. URL: https://pl.wikisource. org/wiki/Listy_do_kr%C3%B3lowej_Marysie%C5%84ki
38
Jerlicz J. Latopisiec albo kroniczka. T. 2. Warszawa: wyd. K. Wojcicki, 1853. T. II. S. 111; Романцов В., Горб Е. Битва пiд Монтвами (1666 г.): епизод з iсторii громадяньскоi вiйни в Речi Посполитiй. С. 108–111; Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 30.
39
Шинаков Е. А. От Чернигова до Смоленска. Военная история юго-западного русского порубежья с древнейших времен до XVII в. М.: Центрполиграф, 2018. С. 312–313; Lubomirski E. Kartki z życia mego // Polska Fundacja Kulturalna. L.: Polska Fundacja Kulturalna, 1982.
40
Османская империя и страны Центральной, Восточной и Юго-Восточной Европы в XVII в. / под ред. Г. Г. Литаврина, Л. Е.Семеновой [и др.]. Ч. 2. М.: Памятники исторической мысли, 2001. С. 19; Чухлиб Т. Гетман Петр Дорошенко и его политика умиротворения Московского царства // Доклад на Всеукраинской научной конференции «Гетман Петр Дорошенко» 16 октября 2015 г. Музей гетманства. Киев. С. 2; Смолiй В., Степанков В. Петро Дорошенко. Киiв: Темпора, 2013. С. 139.
41
Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. P. 37.
42
Wojskowy Instytut Historyczny, zakład historii dawnego wojska polskiego. Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864 / red. naukowy Janusz Sikorski. Warszawa: Wyd. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1966. Т. II. P. 107–110.
43
Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 99; Смолiй В., Степанков В. Петро Дорошенко. С. 169–180.
44
Listy Jana III króla polskiego pisane do krolowy Maryi Kazimiry w ciągu wyprawy pod Wiedniem w roku 1683. S. 78–80; Смолiй В., Степанков В. Петро Дорошенко. C. 329–348.
45
Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 95–98; Dalairac М. (François-Paulin). Polish Manuscripts, or The Secret History of the Reign of John Sobieski… Р. 39; Флоря Б. Н. Россия и Дунайские княжества в 1674 г. // Вестник славянских культур. 2015. Т. 1. № 35. С. 123.
46
Николаев С. И. Польско-русские литературные связи XVI–XVIII веков и их значение для истории польской литературы // Славяноведение. 2002. № 2. С. 122.
47
Potocki W. Muza polska na tryumfalny wjazd najasniejszego Jana III / wyd. A. Karpinski. Warszawa: PAN, 1996.
48
Pasek J. Ch. Memoirs of the Polish Baroque… P. 237; Millar S., Dennis P. Vienna 1683: Christian Europe Repels the Ottomans. Р. 17; Varvonius M. Jan Sobieski: The King Who Saved Europe. Р. 98; Muza polska na wjazd Jana III do Krakowa. Kraków, 1676; Potocki W. Muza polska na tryumfalny wjazd najasniejszego Jana III; Николаев С. И. Польско-русские литературные связи XVI–XVIII веков и их значение для истории польской литературы // Славяноведение. 2002. № 2. С. 122. Рукописный текст сочинения содержится в РГАДА. Ф. 79. Кн. 177. Л. 481–485.
49
См.: Kennedy P. Rise and Fall of the Great Powers: Economic Change and Military Conflict from1500 to 2000. L.; Sydney; Wellington: Unwin Hyman, 1998. P. 73–74; Wilson P. Warfare in the Old Regime 1648–1789 // European Warfare 1453–1815 / ed. by J. Black. Basingstoke; L.: Macmillan, 1999. P. 70; Frost R. I. The Northern Wars 1558–1721. L.; N. Y.: Routledge, 2000. P. 18–19; Schindling A. Ikonen der Kriegserfarung // Kriegserfarungen, Krieg und Gesellschaft in der Neuzeit. Neue Horizonte der Forschung / hrsg. von G. Schild, A. Schindling. Paderborn; Munchen; Wien; Zuruch: Verlag Ferdinand Schöningh, 2009. S. 24–25; Duchhardt H. Frieden im Europa der Vormoderne. Ausgewälte Aufzätze 1979–2011 / hrsg. und eingeleitet von M. Espenhorst. Paderborn; München; Wien-Zürich: Ferdinand Schöningh, 2012. S. 119.
50
Stone D. The Polish-Lithuanian State 1386–1795. P. 210; Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 47.
51
РГАДА. Ф. 79. Кн. 160. Л. 240 об.; Nagielski M. Hetmani Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Warszawa: Bellona, 1995. Р. 227; Varvonius M. Jan Sobieski: The King Who Saved Europe. Р. 109; Pasek J. Chr. Memoirs of the Polish Baroque… Р. 308.
52
Jan III Sobieski. Р. 416; Dalairac М. (François-Paulin). Polish Manuscripts, or The Secret History of the Reign of John Sobieski… Р. 39–40.
53
Подхородецкий Л. Вена, 1683. М.: АСТ, 2002. C. 67.
54
Там же. C. 67–68; Wójcik Z. Rzeczpospolita wobec Turcji i Rosji, 1674–1679: Studium z dziejów polskiej polityki zagranicznej. Wrocław: Ossolineum, 1976. S. 128; Varvonius M. Jan Sobieski: The King Who Saved Europe. Р. 102.
55
Varvonius M. Jan Sobieski: The King Who Saved Europe. Р. 103.
56
Ibid.
57
Подхородецкий Л. Вена, 1683. C. 63; Jan III Sobieski. Р. 417; Nagielski M. Hetmani Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Р. 227.
58
Jan III Sobieski. Р. 417.
59
Лэмб Г. Сулейман. Султан Востока. М.: Центрполиграф, 2002. С. 224.
60
Цит. по: Подхородецкий Л. Вена, 1683. С. 112.
61
Dalairac М. (François-Paulin). Polish Manuscripts, or The Secret History of the Reign of John Sobieski, The III of that Name, King of Poland, containing a particular account of the siege of Vienna… L.: Rhodes, Bennet, Bell, Leigh & Midwinter, 1700. Р. 42; Malettke K. Hegemonie – Multipolares System – Gleichgewicht. Internationale Beziehungen 1648/1659–1713/1714. Paderborn; Munchen; Wien; Zurich: Ferdinand Schoningh, 2012. S. 398.
62
Varvonius M. Jan Sobieski: The King Who Saved Europe. Р. 154.
63
Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego. T. 1. Сz. 2. Kraków: Akademia Umiejętności, 1881. S. 1003.
64
Ibid.
65
Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego. T. 1. Сz. 2. Kraków: Akademia Umiejętności, 1881. S. 1003; Gorzyński S. Naturalizacje polaków we Francji XVII–XVIII wieku // Swiat Pogranicza. Warszawa: DiG, 2003. S. 238–239.
66
См.: Филиппов М. Готфрид Лейбниц. Его жизнь, общественная, научная и философская деятельность. М.: Litres, 2017.
67
Новичев А. Д. История Турции. Т. 1. Л.: Изд-во Ленинградского ун-та, 1963. С. 186.
68
Millar S., Dennis P. Vienna 1683: Christian Europe Repels the Ottomans. Р. 17.
69
Новичев А. Д. История Турции. С. 186; Millar S., Dennis P. Vienna 1683. Р. 17; Malettke K. Hegemonie – Multipolares System – Gleichgewicht. S. 398.
70
Цит. по: Подхородецкий Л. Вена, 1683. С. 79.
71
См.: Битва под Веной в 1683 г. и русско-польские отношения. Документы Посольского приказа о приезде в Москву польского посланника Яна Окрасы // Австро-Венгрия и славяно-германские отношения. М.: Наука, 1965; Полтавский М. А. История Австрии. Пути государственного и национального развития: В 2 ч. Ч. 1. М.: [Б. и.], 1992. С. 172; Финкель К. История Османской империи. Видение Османа. М.: АСТ, 2010. С. 292–296.
72
Pasek J. Ch. Memoirs of the Polish Baroque… P. 259.
73
Pasek J. Ch. Memoirs of the Polish Baroque… P. 261; Great Men and Women of Poland. Р. 103; Dalairac François-Paulin. Polish Manuscripts, or The Secret History of the Reign of John Sobieski… Р. 355–364; Listy Jana III króla polskiego pisane do krolowy Maryi Kazimiry w ciągu wyprawy pod Wiedniem w roku 1683. S. 24.
74
Пристер Е. Краткая история Австрии. М.: Изд-во иностр. лит-ры, 1952. С. 156–159; Kopczyk szczęśliwej wiktorii wiedeńskiej – z listów króla Jana do Królowej Marysienki. Lublin, 1983. S. 18–19; Hagenau G. Jan Sobieski. Der Retter Wiens. Wien: Amalthea Verlag, 1985. S. 526–527.
75
Битва под Веной в 1683 г. и русско-польские отношения. С. 96.
76
См.: Битва под Веной в 1683 г. и русско-польские отношения. С. 97–98.
77
Wójcik Z. Jan Sobieski. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1982. S. 558.
78
Ibid.
79
Парандовский Я. Алхимия слова / пер. А. Сиповича. М.: Прогресс, 1972. С. 81.
80
Jasiński K. Jan III Sobieski: Lew Lechistanu // Rzecz o historii. 22.12.2016. URL: www. rp.pl
81
Wójcik Z. Jan Sobieski. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1982. S. 33; Карнович Е. Очерки и рассказы из старинного быта Польши. СПб.: Типография Ф. С. Сущинского, 1873. С. 319.
82
Dalairac М. (François-Paulin). Polish Manuscripts, or The Secret History of the Reign of John Sobieski. P. IV.
83
Dupont Ph. Memoires pour servir a l’histoire de la vie et des actions de Jean Sobieski III du nom Roi de Pologne. Varsovie, 1885. P. 224; Tollet D. La conversion et le politique a l’epoque moderne. Paris: Presses Paris Sorbonne, 2005. P. 145–146.
84
Louis XIV et Innocent XI d’apres les correspondences diplomatiques inedites / par E. Michaud. T. I. Paris: G. Charpentie, 1882. P. 91, 93–94.
85
См.: Кочегаров К. А. Речь Посполитая и Россия в 1680–1686 гг. С. 300–384.
86
Кочегаров К. А. Речь Посполитая в XVII столетии: начало заката. URL: https:// www.portal-slovo.ru/history/43347.php
87
Wójcik Zb. Jan Sobieski. S. 532–540.
88
Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 272.
89
Zuchniewicz P. Papieska Warszawa. Warszawa: Centrum Myśli Jana Pawła II. 1996. S. 29.
90
Например: Les funérailles princieres en Europe, XVIe – XVIIIe siecle. Vol. 1. Le grand théâtre de la mort / red. J. A. Chrościcki, M. Hengerer, G. Sabatier. The «Aulica» Collection, 2012; Augustyniak U. Wazowie i «królowie rodacy». Warszawa: Semper, 1999. S. 103–119; Ruiz T. F. Une royauté sans sacre: la monarchie castillane du bas Moyen-Âge // Annales. Économies, Sociétés, Civlilisations. 1984. Vol. 39. Z. 3. P. 429–453; Opaliński E. Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652. Warszawa: Seimowe, 1995. S. 54–55; La mort de rois, précédé de Les rois meurent un jour / par S. Perez. Grenoble: J. Millon, 2006. P. 15–16; Perez S. La santé de Louis XIV. Une biohistoire du Roi-Soleil. Paris: Perrin, 2007. P. 148–162.
91
Targosz K. Jan III Sobieski mecenasem nauk i uczonych. Wrocław; Warszawa; Kraków: Zaklad Narodowy, 1991. S. 241–244; Ziembicki W. Zdrowie i niezdrowie Jana Sobieskiego. Cz. 1 // Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych. 1930. T. 10. S. 193–225; Cz. 2. Ibid. 1931. T. 11. S. 26–45; Cz. 3. Ibid. 1932. T. 12. S. 15–74; Szpilczyński S. Najprawdopodobniejsza przyczyna zgonu Jana III Sobieskiego // Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 1980. T. 35. Nr. 2. S. 329–336.
92
Komaszyński M. Maria Kazimiera d’Arquien, królowa Polski 1641–1716. Kraków: Literackie, 1983. S. 175–177; Lileyko J. Zamek warszawski. Rezydencja królewska i siedziba władz Rzeczypospolitej 1569–1763. Wrocław: Wyd. PAN, 1984. S. 159, 177.
93
Authentic memoirs of John Sobieski, King of Poland. Р. 274.
94
Connor B. The History of Poland in Several Letters to Persons of Quality. Vol II. L.: Brown, 1698. P. 206.
95
Wójcik Zb. Jan Sobieski. S. 588–590.
96
«Bohaterowi z Wiednia,
co chrześcijan zbawił,
Piękny pomnik z kamienia
Stanisław wystawił,
Dwakroć złotych kosztował
– trzykroć bym dołożył,
By Stanisław skamieniał,
a Jan III ożył».
97
Sharp T. Pleasure and Ambition: The Life, Loves, and Wars of Augustus the Strong. N. Y.: I. B. Tauris, 2001. P. XI.
98
Карнович Е. П. Очерки и рассказы из старинного быта Польши. СПб.: Типография В. С. Сущинского, 1873; Крашевский Ю. И. Брюль. М.: Худож. лит., 1980. Его же. Фаворитки короля Августа II. М.: Интербук, 1993; Кабинет драгоценностей Августа Сильного. Из собрания Зеленых Сводов, Дрезден / ред. – сост. Г. А. Маркова. М.: Художник и книга, 2006. Hoffmann G. Constantia von Cosel und August der Starkе. Die Geschichte einer Mätresse. Lübbe: Bestei, 1988; Delau R. August der Starke und seine Maetressen. Dresden: DDV Edition, 2005; Kienzler I. Mocarz Bellove. Alkowy August II Mocny i kobiety. Warszawa: Bellona, 2012.
99
Вильгельмина Байретская. Мемуары маркграфини Байретской / пер. С. Клейнера // Голос минувшего. 1913. № 7. С. 163–194; Клейнер С. Заглохшая княжеская резиденция XVIII века. (Маркграфиня Вильгельмина и ея Байрейт) // Голос минувшего. 1913. № 6. С. 77.
100
Poellnitz K. L. von. Memoires deCharles-louis Baron de Poellnitz, contenant les observations qu’il a faites dans ses voyages et caractere des personnes qui composent les principales cours de l’Europe. 3 vol. Liege, 1734. Vol. 1. P. 154; Пельниц, Карл Людвиг фон (1692–1775). Похождение барона де Польниц: С примечаниями историческими и географическими, описанное им самим / пер. с франц. Павлом Жуковым. М.: Печ. при Имп. Моск. ун-те, 1767. Сокращ. пер. кн.: Lettres et memoires du baron de Pollnitz… Amsterdam, 1737. Т. 1–3.
101
Lettres de Madame Duchesse d’Orleans nee Princesse Palatine. Paris: Mercure de France, 1999. P. 282–284.
102
Voltaire. Leben und Thaten Friedrich Augusti II. Des Grossen, Königs von Pohlen – Und Churfürstens zu Sachsen. Frankfurt; Leipzig: Jeremias Schrey und Johann Christoph Hartmann. 1733. S. 10–16.
103
Piltz G. August der Starke. Träume und Taten eines deutschen Fürsten. Berlin: Verlag Neues Leben, 1994.
104
Czok K. August der Starke und seine Zeit. Kurfürst von Sachsen und König von Polen. München: Piper, 2006. S. 197.
105
Staszewski J. August II Mocny. Wrocław: Ossolineum, 1998.
106
Burdowicz-Nowicki J. Piotr I, August II I Rzechpospolita 1697–1706. Krakow: Arcana, 2013; Kosinska U. August II w poszukiwaniu sojusznika miedzy allianzem Wiedenskim I Hanoverskim (1725–1730). Warszawa: Neriton, 2012.
107
Sharp Tony. Pleasure and ambition… P. XIV.
108
Blanning T. C. W. Personal Union and cultural contact: the role of courts in the unions Hanover/England and Saxony/Poland // Perspectivia net. Quellen und Stidien. Bd. 18. 2005. P. 468.
109
Тарле Е. В. Северная война и шведское нашествие на Россию // Сочинения. Т. Х. М.: Изд-во Академии наук СССР, 1959; Молчанов Н. Н. Дипломатия Петра Великого. М.: Международные отношения, 1991. Григорьев Б. H. Карл XII, или Пять пуль для короля. M.: Mолодая гвардия, 2006.
110
Sharp Tony. Pleasure and ambition… Р. 4.
111
Kienzler I. Mocarz Bellove. S. 14–17.
112
Voltaire. Leben und Thaten. S. 10; Blanning T. C. W. Personal Union and cultural contact. Р. 468; Leibniz G. W. Politische Schriften. Berlin: Akademie Verlag, 1983. Bd. 1. S. 133–135; Bd. 2. S. 464.
113
Voltaire. Leben und Thaten. S. 15; Kienzler I. Mocarz Bellove. S. 124–125.
114
Czok K. Der saeksische kurfuerst Friedrich August II. S. 189.
115
Sharp T. Pleasure and ambition… Р. 79.
116
La Briyere. Caracteres De la Cour. Paris: Firmin-Didot, 1890. P. 178; Bely L. Les relations internationales en Europe – XVIIe-XVIIIe siecles. Paris: Presses Universitaires de France, 1992. Р. 80–81; Duchhardt H. Krieg und Frieden im Zeitalter Ludwigs XIV. Düsseldorf: Schwann, 1987. S. 101; Habermas J. Strukturwandel der Öffentlichkeit. Neuwied am Rhein: Lucherhand, 1962; Blanning T. The Culture of Power and the Power of Culture. Old Regime Europe 1660–1789. Oxford: Oxford University Press, 2002. P. 5, 76–77.
117
Наиболее полно концепция «конфессионализации» представлена в трудах современного немецкого историка Х. Шиллинга. См. подробнее: Schilling H. Confessional Europe // Handbook of European History 1400–1600. Vol. II / ed. by T. Brady, H. Obermann, J. Tracy. Leiden; N. Y.; Koln Brill, 1995. P. 641–681; Idem. Konfessioalisierung und Staatinteressen. Internationale Beziehungen 1559–1660. Paderborn; Munchen; Wien; Zurich: Ferdinand Schoenung, 2007; Прокопьев А. Ю. Иоганн Георг I, курфюрст Саксонии (1585–1656). Власть и элита в конфессиональной Германии. СПб.: Изд-во Санкт-Петербургского университета, 2011. С. 663–665.
118
Sharp T. Pleasure and ambition… Р. 81; Czok K. Der saeksische kurfuerst Friedrich August II. S. 190.
119
Actes et Memoires des Negotiations de la Paix de Ryswick. T. 1–4. La Haye: Adrian Moyetien, 1725. T. I. P. 26–27. T. IV. P. 5–94, 119–124.
120
Blanning T. C. W. Personal Union and cultural contact. Р. 467; Kienzler I. Mocarz Bellove. S. 48–49. Burdowicz-Nowicki J. Piotr I, August II I Rzechpospolita 1697–1706. S. 97; Чудинов А. В. Старый порядок и его крушение. М.: Наука, 2017. С. 26–27.
121
Czok K. Der saeksische kurfuerst Friedrich August II. S. 165.
122
Ibid. S. 194–195.
123
Suchodolski Sl., Ostapowicz D. Olabanie mitow i stereotipow: od Jana III Sobieskego do Tadeusza Kosciuszki. Warszawa: Bellona, 2008. S. 65–66.
124
Молчанов Н. Н. Дипломатия Петра Великого. C. 186; Григорьев Б. Карл XII… С. 130.
125
Булгарин Ф. В. Бегство Станислава Лещинского из Данзига // Северная пчела. 1825 год, мая 21-го. № 61.
126
Прокопович Феофан. Сочинения / под ред. И. П. Еремина. М.; Л. Изд-во Акад. наук СССР, 1961. С. 221.
127
Соловьев С. М. История России с древнейших времен. Т. 15. М.: Голос; Колокол-Пресс, 1999.
128
Тарле Е. В. Северная война и шведское нашествие на Россию. С. 442–443; Григорьев Б. Карл XII… С. 166–167.
129
Булгарин Ф. В. Воспоминания. М.: Захаров, 2001. С. 69.
130
Вольтер. История Карла XII // Собрание сочинений в 3 т. / под общей ред. Б. Т. Грибанова. М.: РИК Русанова, 1998 (Сер. Б-ка классики. Зарубежная литература). Т. 2: Театр; Стихотворения. Мемуары. Исторические сочинения. Письма в Россию. Статьи, памфлеты. С. 411; Rousseau J.-J. Observations de Jean-Jacques Rousseau. Geneva: Boudet, 1751. Р. 61; Piechura K. Opinia Woltera na temat osobowosci Stanislawa Leszczynskiego. Stanislas Leszczynski: Roi, politician, ecrivain, ecene. Leszno: Topographia, 2001. S. 155–159; Experiencing the Garden in the Eighteenth Century / ed. by M. Calder. Bern: Verlag Peter Lang, 2006. Р. 161.
131
Amold R. Geschichte der Deutschen Polienlitteratur: von den Anfngen bis 1800. Halle: R. Boĺls Verlag, 1900. Р. 145.
132
См.: Muratori-Philip А. Stanislas Leszczynski: aventurier, philosophe et mécène des Lumières. Paris: R. Laffont, 2005; Bonnefont J.-Cl. Stanislas philosophe // La vie culturelle à l'époque de Stanislas. Actes du colloque de Nancy, Palais du Gouvernement, 30 septembre, 1er octobre 2005 / ed. Ferraton Yves. Langres, 2005. Р. 73–83; Rossinot А. Stanislas: Le roi philosophe. La Flèche, 1999; Maguin Fr. et Florentin R. Sur les pas de Stanislas Leszczynski. Nancy: Éditions Koidneuf, 2005.
133
См.: Cieslak E. W obronie tronu krola Stanislawa Leszczynskiego. Gdansk: wyd. Morskie, 1986; Idem. Stanislaw Leszczynski. Wroclaw; Warszawa; Krakow: Ossolineum, 1994; Forycki M. Stanislaw Leszczynski. Sarmata i europejczyk 1677–1766. Posnan: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury, 2006. S. 7.
134
Forycki M. Op. cit. S. 8–10; Konopczynski W. Polscy pisarze polityczni XVIII wieku. Krakow: Księgarnia Akademicka, 2012. S. 53.
135
Konopczynski W. Polscy pisarze polityczni XVIII wieku. S. 52.
136
Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 1. Warszawa: J. Breslauer, 1858. S. 2–8; Lech M. J. Stanislaw Leszczynski. Warszawa: Allegro, 1969. S. 18–31.
137
Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 1. S. 5, 25–41.
138
Burdowicz-Nowicki J. Piotr I, August II I Rzechpospolita 1697–1706. S. 113, 192–193.
139
Цит. по: Левицкий Г. М. Великое княжество Литовское. Петр I и Август II. URL: https://history.wikireading.ru/301455
140
Ibid. S. 172–173; Яблоновский Я. С. Петр I в Русской Раве в 1698 году // Киевская старина. 1882. Т. 1. № 1. С. 217–218.
141
Patkul Johann Reinhold von. Berichte an das zaarische Cabinet in Moscau. T. 2. Berlin: Karl Wardorfs Buchhandlung, 1795. S. 263–264.
142
Burdowicz-Nowicki J. Piotr I, August II I Rzechpospolita 1697–1706. S. 192–195.
143
Молчанов Н. Н. Дипломатия Петра Великого. С. 187; Григорьев Б. Карл XII… С. 131.
144
Цит. по: Муромов И. Сто великих любовниц. Мария-Аврора, графиня Кёнигсмарк (1668–1728). URL: http://fisechko.ru
145
Kienzler I. Mocarz Bellove. S. 136–140; Григорьев Б. Карл XII… С. 134–136.
146
Hughes L. Russia in the Age of Peter the Great. New Haven: Yale University Press, 1998. Р. 26–38.
147
См.: Ein politische Testament Konig Augusts des Starken. Historische Zeitschrift. Vol. 87. Issue JG. P. 1–21; Czok K. Der saeksische kurfuerst Friedrich August II. S. 197.
148
Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 1. S. 45.
149
Григорьев Б. Карл XII… С. 138; Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 1. S. 46.
150
Zwierzykowski M. Elekcja Stanisława Leszczyńskiego w roku 1704 – wynik przypadku czy efekt działań politycznych? // Wokół wolnych elekcji w państwie polsko-litewskim XVI–XVIII wieku. O znaczeniu idei wyboru – między prawami a obowiązkami / red. M. Markiewicz, D. Rolnik, F. Wolański. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2016. S. 391.
151
Ibid. S. 48, 391–392.
152
Die eigenhandigen Briefe Konig Karls XII / hrsg. von E. Carson. Berlin: Reimer, 1894. S. 22.
153
Zwierzykowski M. Elekcja Stanisława Leszczyńskiego w roku 1704. S. 394.
154
Roberts M. The Swedish Imperial Experience. 1560–1718. Cambridge: Cambridge University Press, 1979. Р. 1–2.
155
Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 1. S. 85; Zwierzykowski M. Elekcja Stanisława Leszczyńskiego w roku 1704 – wynik przypadku czy efekt działań politycznych? S. 388–389.
156
Григорьев Б. Карл XII… С. 177.
157
Volumina Legum. Prawa, konstytucje i przywileje Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego i wszystkich prowincji należących na walnych sejmach uchwalonych. T. VI. St. Petersburg: Wyd. J. Ohryzko, 1859. S. 82–84; Burdowicz-Nowicki J. Piotr I, August II I Rzechpospolita 1697–1706. S. 312–338, 385–390, 435–489.
158
Григорьев Б. H. Карл XII… С. 116.
159
Там же. С. 183–184; Rachuba A. Polityka nominacijna Stanislawa Leszczynskiego na Litwie w latach 1705–1709 // Przeglad Hisroryscny. 83/4. 1992. S. 617–632.
160
Hoffmann G. Constantia von Cosel und August der Starke, Bergisch-Gladbach, Germany: G. Lubbe, 2007. S. 28.
161
Ibid. S. 215.
162
Ibid. S. 345–347.
163
Ibid. S. 352.
164
Ibid. S. 540–554.
165
Возгрин В. Е. Россия и европейские страны в годы Северной войны. История дипломатических отношений в 1697–1710 гг. Л.: Наука. 1986; Hughes L. Russia in the Age of Peter the Great. Р. 28–30; Rothstein A. Op. cit. P. 62–64.
166
Тарле Е. В. Северная война и шведское нашествие на Россию. С. 452; Burdowicz-Nowicki J. Piotr I, August II I Rzechpospolita 1697–1706. S. 706.
167
Григорьев Б. Карл XII… С. 210–211.
168
Die eigenhandigen Briefe Konig Karls XII. S. 22; Молчанов Н. Н. Дипломатия Петра Великого. С. 186–187.
169
Там же. С. 217.
170
Тарле Е. В. Северная война и шведское нашествие на Россию. С. 452; Григорьев Б. Карл XII… С. 217.
171
Rotstein A. Peter the Great and Marlborough. N. Y.: St. Martin's, 1986. P. 67.
172
Die eigenhandigen Briefe Konig Karls XII. S. 29; Посланец Петра Великого А. А. Матвеев в Париже. Исторический архив. № 1. 1996; Возгрин В. Е. Россия и европейские страны в годы Северной войны. С. 162.
173
Hassinger E. Brandenburg-Preussen, Schweden und Russland. 1700–1713. Munchen: Isar Verla, 1955. S. 207; Шиндлинг А., Циглер В. Кайзеры. Ростов н/Д: Феникс, 1997. С. 234.
174
Яковлева Т. Г. Мазепа – гетман: в поисках исторической объективности // Новая и новейшая история. 2003. № 4. С. 60.
175
Там же. С. 61.
176
Там же. С. 58–60; Серчик В. Полтава, 1709. М.: АСТ, 2003. С. 83; Кочегаров К. «Что делать с Украиной?»: Станислав Лещинский и гетман Мазепа в 1705 г. // Quaestio Rossica. 2018. Т. 6. № 2. С. 329–350.
177
Kaminski A. Konfederacja sandomierska wobec Rosji w okresie poaltransztadzkim 1706–1709. Wroclaw: Zakład Narodowy, 1969. S. 142.
178
Suchodolski Sl., Ostapowicz D. Olabanie mitow i stereotipow… S. 66; Bardach J., Lenodorski В., Pietrzak М. Historia ustroju i prawa polskiego. Warszawa: LexisNexis, I994. S. 232; Zernack K. Preussen-Deutschland-Polen Aufzatze zur Geschichte der deutch-polnicshen Beziehungen / hrsg. von W. Fischer und M. G. Muller. Berlin: Colloquium Verlag, 1991. S. 266.
179
Gierowski J. Traktat przyjaźni Polski z Francją w 1714 r. Studium z dziejów dyplomacji. Warszawa: Państwowe Wydawn. Naukowe, 1965. S. 101–106; Preussens Staatsvertrage aus der Regierungszeit Konig Friedrich Wilhelms I / hrsg. von Dr. V. Loeve. Leipzig: Verlag von S. HIrzel, 1913.
180
Сидякина А. Б. Проблема Польского наследства и внешняя политика российского двора в 1720-е гг. // Исторический журнал: научные исследования. 2016. № 3(33). С. 304; Staszewski J. August II Mocny. С. 206–207; Kosińska U. Sejm 1719–1720 a sprawa ratyfikacji traktatu wiedeńskiego. Warszawa: Naukowe Semper, 2003. С. 24–58.
181
Rostworowski E. Historia powszechna. Wiek XVIII. Warszawa: wyd. Naukowe PWN, 1977. S. 488.
182
Щебальскій П. К. Князь Меншиков и граф Мориц Саксонский в Курляндии в 1726–1727. М.: Типография Катков и К°, 1860. С. 50–64; Kosinska U. August II w poszukiwaniu sojusznika… S. 541–542.
183
Viver T. Flanders Fields // Manual of Military Engineering. Vol. X. 1931. HMSO: Reprint. edition, 1946. P. 48.
184
Саксонский Мориц. Теория военного искусства. URL: https://www.litres.ru; D’Auvergne ed. B. The Prodigious Marshal: Being the Life and Extraordinary Adventures of Maurice De Saxe, Marshal of France: Son of the King of Poland, Conqueror of the English, Pretender to the Dukedom of Kurland, and Universal Lover Pickle Partners Publishing, 2017.
185
Sharp T. Pleasure and ambition… P. 80.
186
Blanning T. C. W. Personal Union and cultural contact. P. 469.
187
Kienzler I. Mocarz Bellove. S. 8–9, 166; Фрэйзер Д. Фридрих Великий. М.: ACT, 2003.
188
Howard L. Blackmore. Hunting Weapons: From the Middle Ages to the Twentieth Century. Toronto: Courier Dover Publications, 2000. Р. XXIII.
189
Courtright D. T. Forces of habit: Drugs and the making of the Modern world. Cambridge: Cambridge University Press, 2000. P. 2, 59; Bystroń J. S. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1976. T. 2. S. 184; Staszewski J. August II Mocny. S. 213; Kuchowicz Z. Obyczaje i postacie Polski szlacheckiej XVI–XVIII wieku. Warszawa: Wydawn. Polonia, 1993. S. 87.
190
Staszewski J. August II Mocny. S. 180–188; Hoyer S. Buergerkultur einer Residenzstadt – Dresden im 18. Jahrhundert. Staadlische Kultur in der Barockzeit / hrsg. von W. Rausch. Linz. Donau: Verlag von Ernst Wellérs Buchhandlung, 1982. S. 105–117.
191
См.: Hoffman K. Johann Friedrich Böttger. Vom Alchimistengold zum weißen Porzellan. Berlin: Neues Leben, 1985; Славин А. Хрупкая драгоценность // The New Times. 2010. № 20.
192
Staszewski J. «Jak Polskę przemienić w kraj kwitnący…» // Szkice i studia z czasów saskich. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk, 1997. S. 134; Askenazy S. Z dziejów ostatniego bezkrólewia // Dwa stulecia XVIII i XIX. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1901. S. 56–57.
193
Kuras K. Teatr śmierci w służbie majestatu. Trzy exempla z dziejów Rzeczypospolitej XVII i XVIII wieku // Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym. T. 31(4). Torun: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2014. S. 65–70; Drozdowski M., Zahorski А. Historia Warszawy. Warszawa: Jeden Świat, 1972. S. 76.
194
Askenazy S. Op. cit. S. 57, 61; Staszewski J. August II Mocny. S. 276.
195
Die eigenhandigen Briefe Konig Karls XII. S. 84; Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 1. S. 100–102.
196
Oeuvres de Louis XIV. T. VI. Paris; Strasbourg: Treuttel et Würtz, 1806. Р. 184–185; Hassinger E. Brandenburg-Preussen, Schweden und Russland. S. 204.
197
Шоссинан-Ногаре Г. Повседневная жизнь жен и возлюбленных французских королей. М.: Молодая гвардия; Палимпсест. 2003. C. 35.
198
Там же.
199
Там же. С. 34.
200
Там же.
201
Simms В. Taniec mocarstw. Walka o dominację w Europie od XV do XXI wieku. Poznań: Poznańskie, 2015. S. 100.
202
Ibid. S. 104.
203
Forycki M. Stanislaw Leszczynski. S. 130.
204
Ibid; Rostworowski E. Historia powszechna. S. 487.
205
Нелипович С. Г. Союз двуглавых орлов. Русско-австрийский военный альянс второй четверти XVIII в… М.: Объединенная редакция МВД России; Квадрига, 2010. С. 101–102.
206
История внешней политики России. XVIII век (От Северной войны до войн России против Наполеона). М.: Международные отношения, 2000. С. 81; Rostworowski E. Historia powszechna. S. 488; Lukavski J. T. Libertys Folly: Polish Lithuan. L.: Routledge, 2013. Р. 145–146.
207
Нелипович С. Г. Союз двуглавых орлов. С. 105.
208
News from Warsaw // The London Journal. 1733, Aug. 14, 25. № 740.
209
Ibid. 1733, Aug. 28. № 740; Forycki M. Stanislaw Leszczynski. S. 128–129.
210
История России. С начала XVIII до конца XIX века. Кн. 1. М.: АСТ, 1998. С. 170; Широкоград А. Б. Германия: противостояние сквозь века. М.: Вече, 2008. С. 66.
211
Великанов В. Война за Польское наследство. Борьба в Польше и участие России в этом конфликте // Воин. 2005. № 18. С. 44.
212
Anonymous from Danzig // The London Journal. 1733–1734, Feb. 16. № 764.
213
Великанов В. Война за Польское наследство. С. 44; Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 2. S. 97.
214
Великанов В. Война за Польское наследство. С. 44; Anonymous from Danzig // The London Journal. Feb. 16, 1733–1734, № 764; March 30, 1734, № 770; May 4, 1734, № 775.
215
Великанов В. Война за Польское наследство. С. 46–47; Rostworowski E. Historia powszechna. S. 488.
216
Муравьев М. А. Действия на море в ходе войны за Польское наследство 1733–1735 гг. // Владычествую четырьмя. Эпизоды из истории Русского парусного флота первой половины XVIII века. Львов: МКИФ, 2001. С. 62–63; Cieslak E. W obronie tronu krola Stanislawa Leszczynskiego. S. 52–53.
217
Нелипович С. Г. Союз двуглавых орлов. Русско-австрийский военный альянс второй четверти XVIII в. М.: Объединенная редакция МВД России; Квадрига, 2010. С. 131.
218
Там же. С. 131–132; Муравьев М. А. Действия на море в ходе войны за Польское наследство 1733–1735 гг. С. 73. Анисимов М. Ю. Российская дипломатия в Европе в середине XVIII века. М.: Юрид. лит., 2012. С. 34; Прокопович Феофан. Сочинения / под ред. И. П. Еремина. М.; Л.: Изд-во Акад. наук СССР, 1961.
219
Forycki M. Stanislaw Leszczynski. S. 133; Leszczynski S. Opis ucieczki z Gdanska do Kwidzyna. Olsztyn: Pojezierze, 1988. S. 8–9; Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 2. S. 41–48.
220
Rostworowski E. Historia powszechna. S. 488; Великанов В. Война за польское наследство. С. 49.
221
Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 2. S. 104.
222
Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 2. S. 103–108; Experiencing the Garden in the Eighteenth Century. Р. 162; Emblems and the natural world / ed. by K. Enenkel and P. Smith. Leiden; Boston: BRILL, 2017. P. 588.
223
Golka M. Stanislaw Leszczynski jako polemista Jana Jakuba Rousseau. Dialogi o kulturze i edukacji. 2012. № 1. S. 59–69; Forycki M. Stanislaw Leszczynski. S. 8, 150; Tyszczuk R. The story of an Architect King. Stanislas Leszczynski in Lorraine 1737–1766. Oxford; N. Y.: Peter Lang, 2007. Р. 203.
224
Piechura K. Opinia Woltera na temat osobowosci Stanislawa Leszczynskiego // Stanislas Leszczynski: Roi, politician, écrivain, mécène, Leszno: Topographia, 2001, S. 156; Вольтер. Мемуары и диалоги. Т. 2. М.; Л.: Academia, 1931. С. 53–54.
225
Там же; Boye P. La cour polonaise de Lunéville (1737–1766). Paris; Nancy; Strasbourg: Editions Berger-Levrault, 1926. Р. 97–120; Tyszczuk R. The story of an Architect King. Р. 129, 221–301.
226
Прагматическая санкция – закон о престолонаследии, изданный императором Священной Римской империи Карлом VI Габсбургом 19 апреля 1713 года. Этот документ устанавливал нераздельность наследственных земель Габсбургов и порядок престолонаследия, по которому в случае отсутствия у императора и у его старшего брата Иосифа наследников-сыновей престол переходил к их дочерям по праву первородства. В 1720–1724 годах Санкция была признана сословиями Империи. Ее текст был опубликован в декабре 1724 года. Поначалу Санкция была признана почти всеми ведущими странами Европы. Однако после смерти Карла VI в 1740 году права на престол его дочери Марии-Терезии были оспорены, что привело к войне за Австрийское наследство (1740–1748). По условиям Ахенского мира 1748 года Прагматическая санкция была гарантирована и вошла в состав основных законов Габсбургской монархии.
227
Носов Б. В. Установление российского господства в Речи Посполитой. 1756–1768 гг. М.: Индрик, 2004. С. 172, 176, 299.
228
Poniatowski Stanisław // Polski Słownik Biograficzny. Zeszyt 171 (tom XXVII). 1983. S. 471.
229
Вольтер. Мемуары и диалоги. С. 54; Konopczynski W. Polscy pisarze polityczni XVIII wieku. S. 53–55.
230
Leszczynski S. Glos wolny wolnosc ubezpieczajacy. Krakow: Nakł. Wydawn. Biblioteki Polskiej, 1858. S. 6–7.
231
Ibid. S. 9–10.
232
Ibid. S. 29–39, 49–57.
233
Ibid. S. 58–59.
234
Ibid. S. 68–69, 74–100, 102–107, 120–131, 108–119, 155–170.
235
Ibid. S. 70–71.
236
Leszczynski S. Oeuvres du philosophe bienfaisant. T. I. Paris: Éditions Gallimard, 1763. P. 232–233.
237
Ibid. S. 176–177; Leszczynski S. Oeuvres du philosophe bienfaisant. T. I. Paris: Éditions Gallimard, 1763. Р. 232–233.
238
Stanislaw Leszczynski i polska w pierwszej polowie XVIII wieku. T. 2. S. 124–125.
239
См.: Дело управления Императорской Публичной библиотеки и Румянцевского музеума о собрании сведений о ковчеге с остатками костей польского короля Станислава Лещинского. Петербург, 02.04.1855 – 20.05.1857; Зверева И. С. «Король в шкафу», или Посмертные путешествия Станислава Лещинского // Белорусский сборник. 2012. Вып. 5. С. 187–191.
240
Chapotot S. Les jardins du roi Stanislas en Lorraine. Préface de François Pupil. Metz: Editions Serpenoise, 1999. Р. 48–52.